Dit weekend las ik in de Volkskrant een artikel over de schermtijd van ouders. In een onderzoek dat de Volkskrant heeft uitgevoerd onder pubers (11 t/m 17 jaar), blijkt dat ruim de helft van de ondervraagden zich stoort aan ouders die op hun scherm zitten te kijken en daardoor niet goed luisteren. Dat wij als volwassenen ons zorgen maken over de jongeren en hoe zij omgaan met hun smartphones en tablets is al jaren bekend, maar het is goed dat er nu ook een keer een onderzoek is uitgevoerd over hoe wij als ouders het zelf doen. Want laten we eerlijk zijn, eigenlijk wisten we dit toch al? Hoe vaak betrap jij jezelf op het feit dat je op je telefoon bezig bent terwijl je aan het eten bent? Of dat je net even dat appje nog moet lezen, terwijl een van je kinderen ook iets tegen je wilt zeggen? Het herinnerde mij ook aan een voornemen dat ik mijzelf al eens had gesteld: meer bewust zijn van mijn eigen gedrag.

De voorbeelden die in het artikel van de Volkskrant langskomen moet herkenbaar zijn voor veel ouders. Je geeft je kinderen schermtijd en zelf zit je onbeperkt op je telefoon te kijken. Je spreekt met elkaar af dat je de telefoons tijdens het eten weglegt, maar als je wordt gebeld neem je toch even op. Je maakt je zorgen over de filmpjes van je kinderen op TikTok, maar ondertussen plaats je wel foto’s van je pasgeboren baby op Facebook. Ik begrijp heel goed dat het voor kinderen daardoor soms erg moeilijk is om te begrijpen waarom je als ouders bepaalde zorgen hebt of regels afspreekt. Want waarom laat je dan zelf niet het juiste gedrag zien? Ik ben een ouder die zich ook zorgen maakt over zijn tienerdochter die straks op social media actief gaat zijn. Maar ik probeer ook bewust te zijn van mijn eigen gedrag en plaats bijvoorbeeld nooit herkenbare foto’s van mijn kinderen op internet.

Op je werk

Naast het voorbeeld dat je als ouder hebt naar je kinderen, geldt dit eigenlijk ook voor je gedrag naar anderen. Als ik naar mijn werk kijk zie ik regelmatig situaties waarbij je merkt dat het geven van het juiste voorbeeld niet altijd even gemakkelijk is. Zo houdt ik mijn collega’s altijd voor dat ‘vrij zijn’ en ‘vakantie houden’ ook echt betekent dat je niet hoeft te werken. En zelf ben ik ondertussen in mijn vakantie toch een dagje aan het werk en stuur ik mailtjes en SLACK berichten. Wat gebeurt er vervolgens? Ik krijg tijdens de vakantie van collega’s alweer reactie op deze mailtjes en berichtjes en ondertussen zijn we toch een beetje aan het werk met elkaar, terwijl we juist vakantie zouden houden. Ik weet dat mijn voorbeeld dus niet klopt bij de boodschap die ik verkondig, maar weet ook hoe lastig het is om dit gedrag van mijzelf aan te passen.

En zo zijn er veel situaties die voor iedereen vast en zeker herkenbaar zijn. Een ondernemer die aangeeft dat hij het belangrijk vindt dat zijn teamleden zich veilig en vertrouwd voelen in de werkomgeving, maar vervolgens jezelf als persoon niet kwetsbaar durven opstellen als het even moeilijk wordt. Een cultuur in je organisatie bouw je niet alleen door mooie woorden of geschreven teksten over ambities en visies, maar wordt ook beleefd door het voorbeeld dat je laat zien. Een mooi voorbeeld hoorde ik onlangs van een organisatie die tijdens corona het flexibel werken had ingevoerd, maar daar nu van terugkwam. Waarom? Omdat als iemand om 15.00u aangaf dat hij of of zij naar huis ging, de rest van de teamleden opmerkingen begonnen te maken als “werk je nu opeens halve dagen?” en “heb je soms vakantie?”. Als je op dat moment als leidinggevende niet het juiste voorbeeld geeft – en dus zelf ook flexibele werktijden hanteert en laat zien dat dit heel normaal is – ga je de cultuur in de organisatie ook echt niet veranderen. En de collega’s die wel flexibel willen werken voelen zich dan niet prettig in hun werkomgeving, met alle gevolgen van dien.

Nog een mooie ambitie die ik vaker tegenkom bij organisaties is “wij stimuleren persoonlijke ontwikkeling en groei van ons team”. Als ik dan in gesprek met de ondernemer in kwestie doorvraag of hij (het zijn helaas toch vaak mannen die dit overkomt) ook zelf aan coaching en persoonlijke ontwikkeling doet, is het antwoord vaak “Nee, dat heb ik niet nodig.” Prima als je deze keuze maakt, maar hoe kun je dan van je team verwachten dat zij dat wel automatisch gaan doen? Het voorbeeld dat je geeft is erg bepalend in hoe je team hiermee omgaat. Ik zelf loop al ruim 12 jaar bij diverse coaches en heb meerdere coachingstrajecten achter de rug en spreek hier ook altijd open over met mijn team. Ik weet zeker dat mede hierdoor veel teamleden inmiddels actief bezig zijn met hun persoonlijke ontwikkeling en groei. En dit komt henzelf en onze organisaties ten goede!

De laatste dan die iedereen snapt: te laat komen bij meetings. Ik neem mijzelf iedere keer als ik er bewust van ben weer voor om op tijd te komen voor iedere meeting en toch lukt het mij niet. Dit vind ik zelf erg vervelend, maar ik ben mij er ook bewust van dat dit voorbeeld kan leiden tot de situatie waarin meerdere mensen vaker te laat komen. Sterker nog, ik heb soms wel de neiging om anderen er op aan te spreken als zij te laat zijn in een bespreking, maar weet ook dat ik in dat geval de bal terug gekaatst krijg. Dus ik zal eerst mijn eigen gedrag hierin echt moeten veranderen, wil ik dit ook van anderen kunnen verwachten. En ja, ik blijf het proberen om het op tijd komen bij meetings te verbeteren.

Het onderwijs

Terug naar de thuissituatie is er nog een die mij al langer bezighoudt. Wij willen als ouders graag dat onze kinderen goed worden in lezen, schrijven en rekenen. De kranten staan vol van de onderzoeken die hierover worden uitgevoerd bij scholen en de politiek raakt niet uitgesproken over de kwaliteit van het onderwijs op deze thema’s. Ook ik ben voorstander van goed onderwijs binnen deze basisvaardigheden, maar zo zijn er volgens mij meer vaardigheden die we als basis zouden kunnen bestempelen. Denk aan persoonlijke ontwikkeling, bewustwording en de ontwikkeling van je talenten; maar daarover een andere keer. Terug naar het lezen, schrijven en rekenen. Goed dat we voor onze kinderen hierin het beste wensen. Maar wat doen wij zelf als ouders? Hoeveel mensen lezen er nog een krant of een boek? Hoeveel mensen kunnen foutloos schrijven in plaats van mailtjes vol met kromme Nederlandse woorden (“me moeder”)? Hoeveel mensen kunnen uit hun hoofd rekenen of pakken toch als snel de rekenmachine op hun telefoon om iets bij elkaar op te tellen? Precies! Ook hier geldt dat je zelf een goed voorbeeld kan geven, door hier wel bewust van te zijn. En probeer het eens anders te doen dan wat je normaal misschien doet.

Ik gun het inzicht van “jezelf als voorbeeld stellen voor het gewenste gedrag van de ander” aan alle ouders en ondernemers als een goed voornemen voor 2023… dan wordt het vast en zeker een geweldig jaar.